DE TRIGRAMMEN
Dat wat we hierboven zien is het symbolische ‘bouwwerk’ van het organische leven. We zien uitwisselingen van energie, zoals dit symbolisch is weergeven door de I Tjing, op het niveau van het psychische, emotionele en fysieke. Deze energieën kunnen op elk niveau worden uitgebeeld door, ofwel een Yinne lijn (een gebroken streep) of een Yange lijn (een doorgetrokken lijn). Daarom zijn er – als we alle mogelijk combinaties van Yin of Yang op elk niveau willen zien (2x2x2) – mathematisch 8 energetische blauwdrukken beschikbaar: de Acht trigrammen. De filosofische kaders van deze blauwdrukken zijn zeer belangrijk voor een juist begrip van de Yijing en voor het ND-Model. Daarnaast voor het begrijpen hoe de materie, de stof, wordt aangestuurd door de Geest. En dat dit een soort ritme laat zien. Laten we de 8 Trigrammen daarom wat verder uitzoeken.
Elk trigram bestaat in eerste instantie uit drie lijnen, hieronder als voorbeeld trigram Hemel – en die drie lijnen beduiden iets:
De onderste lijn van elk trigram – een trigram wordt altijd van onderaf opgebouwd – staat namelijk voor het vegetatieve niveau van het leven. Dat wil zeggen, het niveau van de instincten en het onbewuste. Het is het niveau wat het meest met de aarde en de materie is verbonden. Het zijn onze dierlijke impulsen, onze instincten. Het wordt de Aarde-lijn genoemd.
De tweede lijn staat voor onze emotionele wereld. Het tekent hoe wij met onze omgeving omgaan. De tweede lijn groeit voort uit de organische diepten van de eerste lijn en maakt deze ‘voelbaar’. De middelste lijn zweeft tussen Aarde en Hemel – hiermee de perfecte positie beduidend wat betreft het menselijk bestaan. Wij zweven ook tussen onze instincten en hogere doeleinden in, als een zwerver die een punt van eeuwigheid en rust tracht te vinden te midden van tijdelijkheid en versnippering. Het wordt de Mens-lijn genoemd.
De bovenste lijn beduidt de meer subtielere energieën, zoals die tot uitdrukking komen in bijvoorbeeld onze gedachtewereld, psyche en visie. De bovenste lijn is totaliteit, eenheid, spiritualiteit. Zodra we de wereld vanuit eenheid beschouwen, is er geen onderscheid. Het is het punt van beschouwing, van omkijken en innerlijk weten dat er nooit zoiets als ‘jij-en-ik‘ is geweest. Het was allemaal een. De bovenste lijn van een trigram vormt dus ook een soort conclusie – welke universeel is. Het wordt de Hemel-lijn genoemd.
Er zijn Acht Trigrammen. En elk trigram bestaat zoals we nu weten uit drie niveaus, respectievelijk Aarde, Mens en Hemel. Yin en Yang wisselen elkaar in elk trigram af en zodoende is er interactie met de omgeving. Wie de principes van de Trigrammen kent en hoe zij elkaar afwisselen, verkrijgt inzicht in de onderliggende structuren van de werkelijkheid. Op basis daarvan weet je hoe ‘dingen’ zich ontwikkelen. Laten we de Acht Trigrammen daarom wat beter leren kennen op basis van hun namen, symbolische opbouw en familie-rol, startend met de vader der trigrammen:
De Hemel (6-metaal): dit trigram is de uitbeelding van het spirituele, de tijd, het geestelijke. Het trigram word daarom ook wel “Het Scheppende” genoemd. Op alle drie niveaus – het vegetatieve, emotionele en psychische – is het Yang, iets wat symbolisch de volmaakte potentie uitbeeldt. Het trigram is een uitbeelding van de Vader, de patriarch, de autoriteit. Het is het masculiene principe van de Tao.
De Aarde (2-aarde): Als volmaakt tegenstuk van de Hemel komen we uit bij de Aarde. Hemel en Aarde zijn – ook symbolisch beschouwd – complementair, dat wil zeggen, ze vullen elkaar wederzijds op alle niveaus aan. Trigram Aarde is daarom de uitbeelding van de ruimte, de materie, het voedende en stoffelijke. Alle lijnen, op zowel het vegetatieve, emotionele en psychische niveau, staan ‘open’. Ze zijn Yin. Daarom wordt dit trigram ook “Het Ontvangende” genoemd. Ze beeldt de Moeder uit, de Matriarch, het receptieve. Het is het feminiene principe van de Tao.
Samen worden Hemel en Aarde de ouders van het Universum genoemd. Uit hun periodiek samenzijn komen langs cyclische wegen steeds weer zes kinderen voort: drie jongens, drie meiden. Laten we beginnen met de jongens, dat wil zeggen de Yange Trigrammen:
De Donder (3-hout): Toen de Hemel de eerste keer de Aarde benaderde om haar te bevruchten, kwam er een zoon tevoorschijn. En zijn naam is Donder. Hij is het eerste kind, het begin. En dit energiepatroon symboliseert dan ook initiatief, vernieuwing, opschudding. De ‘vaste’ kaders die tussen Vader en Moeder heersten werden met zijn komst opengebroken. En daarom wordt dit trigram ook wel “Het Opwindende” genoemd. Donder is daarmee het begin van een verandering. Het is instinctief van aard omdat de onderste lijn Yang is en de rest Yin. Dus de actie – het Yange element – zit op het vegetatieve niveau, de plek van de instincten. Het is het begin van handelen.
Het Water (1-water): Toen de Hemel de Aarde voor de tweede keer benaderde, kwam er weer een zoon. En ditmaal was de uitkomst Water. Hij is de tweede zoon, de intermediair – de bruggenbouwer tussen vader en moeder. Maar een intermediair zijn, betekent dat je noch bij het ene noch bij het andere kamp hoort, het is een eenzame positie. En bovendien een gevaarlijke. Dit energiepatroon symboliseert dan ook moeilijkheden, risico en gevaar. Maar tevens: overgave aan het innerlijk. Het tekent het ogenblik na de Donder, dat wil zeggen, na het initiatief van een verandering kom je altijd in een fase van twijfel en moeilijkheden terecht – en dit is het Water-ogenblik. Dan weet je niet wat je moet doen. Daarom heet dit energie-patroon ook wel “Het Onpeilbare”, je hebt even geen vaste bodem onder de voeten. Het gaat hier over je eigen koers durven varen op basis van je ware gevoel, want de middelste lijn is Yang, het niveau van de gevoelens. Het is het risico te midden van handelen. Het is het meest onafhankelijke teken.
De Berg (8-aarde): Toen de Hemel voor de derde keer de Aarde benaderde om haar te bevruchten, kwam er een derde zoon. En zijn naam is Berg. Hij is de laatste en jongste zoon, de onwrikbare, de hekkensluiter. Dit energiepatroon symboliseert dan ook einde, voltooiing en beschouwing. Het neemt een zekere afstand van de zaken. Daarom wordt dit trigram ook wel “Het Stilhouden” genoemd. Nadat er vanuit de instincten initiatief werd genomen – Donder – en men als gevolg hiervan de diepe wouden van het gevoelsleven moest doorkruisen – Water -, is de fase van de verstilling, het terugkijken op die veranderingen aangebroken: de contemplatie – Berg. Dit wordt symbolisch weergeven door de Yange lijn op de bovenste positie van dit trigram. Daar gaat alle energie naartoe, de positie van het psychische en geestelijke. De Berg is het einde van de verandering, de conclusie.
Zo zien we dat wanneer de Vader, de Hemel, zijn zaad in de moeder achterlaat, er een soort opbouw van verandering intreedt, die zich reflecteert in de graduele opstijging van de yange lijn. Hetzelfde, maar dan complementair gebeurd wanneer de Moeder bij de Vader op bezoek gaat en drie dochters baart, te beginnen bij de Wind:
De Wind (4-hout): De eerste keer dat de Moeder de Vader benaderde, was het gevolg dat er een dochter werd geboren. En haar naam is de Wind, ook bekend als “Het Indringende”, want net als de Wind is dit een energie die diep in de materie weet door te dringen, elk kiertje weet te vinden en zich een weg weet te banen naar binnen toe. Wind is onaantastbaar, heeft geen vorm en toch bezield het de gehele lucht en brengt vorm aan de uiterlijke wereld. Daarnaast is ze bekend als het Zachtmoedige. Het is een energie die de wereld in bloei wil brengen, voor verspreiding zorgt. Door haar Yinne karakter is ze op dienen gericht en de wijze waarop ze dat doet is zachtaardig, want het ware dienen is volgens dit energie-patroon vooral gegrondvest in het hebben van een groot aanpassingsvermogen. Onder alle omstandigheden flexibel zijn en de harmonie bewaren, dat is wat de Wind doet, zodat de losgebroken krachten bij haar complementaire broer, de Donder, verzachtend de wereld kunnen indalen. Zij wordt gekend door wat ze in beroering brengt, zoals de trillende bladeren aan een boom of de golfrimpels op een wateroppervlak. Zij is de kracht waardoor gebolde zeilen een schip naar de andere kant van de oceaan kunnen brengen, zij is de kracht waardoor de verstuiving der zaden en peulen kan plaatsvinden, de hele natuur tot volle wasdom brengend. Tot slot is zij de kracht die de potenties van de Hemel op Aarde brengt en haar in het bewustzijn van Moeder Aarde laat doordringen, zodat deze laatste haar kan voltooien.
Het Vuur (9-vuur): De tweede keer dat de Moeder de Vader benaderde, kwam hieruit het Vuur tevoorschijn, de tweede dochter, het kind van de warme banden. Zodra we iets dienen en tot groei willen brengen, zo leert dit energiepatroon ons, moeten we er ook een band mee opbouwen, ons eraan hechten. Dit is dan ook haar andere naam: “Het Zich-Hechtende”. Vuur kan niet bestaan zonder iets anders, dat wil zeggen zonder brandstof en zuurstof – het is altijd afhankelijk. Wanneer wij iets dienen, wanneer we ons aan iets hebben verbonden, moeten we het aandacht en warmte geven anders dooft het. Dat is wat de essentie van dit trigram, dit energie-patroon, ons wil meegeven. Zonder hechting is er geen sprake van verbintenis. Maar het wil ons nog meer meegeven: namelijk, zodra we ons aan iets hechten zullen we vroeg of laat ook moeten loslaten, zoals haar complementaire broer, het Water, ons leert. Water stroomt steeds maar door. Maar Vuur hecht zich aan haar omgeving, verbrandt en verteert het – en zal dan door moeten reizen voordat het dooft.
Hechten en loslaten, ook dat is een onderdeel van het dienen. Het siert een moeder immers niet wanneer ze haar kinderen almaar als haar kinderen blijft beschouwen en hen niet uit die rol loslaat. Want zo houdt ook zichzelf in die rol gevangen. Het Vuur kan daarom ook als een soort net worden beschouwd, als iets waar je in verstrikt raakt. En bij het Vuur zal dit de vorm aannemen van een idee-fixe, een beeld of masker waaraan een mens zich vastklampt. Het ware ondersteunen en dienen onderscheidt zich door het kunnen loslaten en er niet voor je eigen ego afhankelijk van te zijn. In het Vuur liggen de grote lessen van de mensheid verborgen, die zij, zodra de juiste tijd is aangebroken, zichtbaar zal maken.
Het Meer (7-meer): Na de derde keer dat de Moeder de Vader had benaderd, kwam er een derde dochter, een betoverende dochter: haar naam is Meer. Ze is jong – een kind – en toch een wijze, ja ze is oud en jong tegelijk, een spiegelaar van de wereld. Dienen en ondersteunen, geen mens kan dat volhouden als er ook niet vrolijkheid bij te pas komt. Daarom is haar tweede naam “Het Blijmoedige”. En dat is haar kracht, haar boodschap – “maak het niet te moeilijk, niet te ernstig”. Alleen door enthousiasme, alleen door vreugde en blijdschap, kan een ontwikkeling daadwerkelijk inwerken op de massa’s en zullen zij bereid zijn samen te komen. Meer is de verzamelaar van ideeën, want dienen is openstaan voor de mening van anderen en deze aan het woord laten. En dat is wat dit energie-patroon ons leert. En vooral: laten we erom kunnen lachen.
Het is het plezier dat ons altijd weer laat terugkeren, naar een oude vriend, naar een oude plek, naar een oude herinnering – ja, zelfs naar hier op aarde in een nieuwe mensengedaante. Meer is de tovenares, een medium, die – net zoals de Berg – een intermediair is tussen Hemel en Aarde.
Met deze 8 bouwstenen, deze Acht Trigrammen, hebben de Chinezen iets wonderbaarlijks in handen gekregen, namelijk een symbolische weergave van hoe de Hemel en de Aarde met elkaar interactie beleven en ze als een eenheid optreden. Alle wezens op aarde, en hierbij dien je ook de stenen en bomen en rivieren te rekenen – zijn onderdeel van deze oerkrachten. We zijn eruit geformeerd. Ze waren er al voor je geboorte en ze zullen er zijn, lang nadat jij er niet meer bent. Deze krachten staan oneindig ver boven ons. Begrip krijgen van deze krachten is essentieel om jezelf beter te begrijpen, maar vooral ook om jezelf te gaan wortelen in je ware, spirituele essentie, de Dao. Dit begrip kan gekweekt worden en is verbonden met kennis van het systeem der correspondenties, ook wel ‘De Vijf “elementen”’ genoemd. Het ligt aan de basis van de gehele Chinese beschaving. En elke techniek die is voortgekomen uit deze cultuur, zoals Feng Shui, acupunctuur, de kruidenleer, ja zelfs Kung Fu – wortelt indirect of direct in dit systeem der correspondenties.
Wil je meer weten over de wonderbaarlijke wereld van de I Tjing en Nine Star Ki en jouw rol erin? Meld je aan voor de NIEUWSBRIEF!